Можност во чудесниот свет на музеите

Се вели дека патувањето е единствениот трошок што го прави човекот побогат. Некои впечатоци од патувањето нè менуваат, некои искуства ни ги облагородуваат и прошируваат видиците, а некои ја поттикнуваат креативноста и започнуваат акција. Ова го потврдуваат тројцата основачи на Музејот на сетилата - Museum of Senses. Кога пред неколку години почнаа да размислуваат за лансирање на иновативен и модерен концепт во областа на забавата, не мораа да одат подалеку од личното искуство.
- Како родители на мали деца, секогаш сме барале содржини во нашите патувања во кои може да учествува целото семејство - ја започнува приказната Дејан Грбиќ, сопственик и еден од основачите на Музејот на сетилата. - Изборот отсекогаш се сведуваше на, од една страна, големите, исклучиво забавни комплекси, како забавни паркови, паркови со трамболини, водни паркови, а од друга, на класичната музејска понуда, која сепак е пред се едукативна. Помеѓу тие две опции стои - голема празнина, но и шансата да се отвори забавно-едукативен концепт - ги пренесува своите согледувања Грбиќ.

Сепак, забележале дека и во најразвиените метрополи во светот има само неколку места каде што може да ужива целото семејство. Според Грбиќ, секогаш е поверојатно „едната страна“ да остане незадоволна при изборот на забавата. - Така дојдовме до основните критериуми за иднината на Музејот на сетилата. Знаевме дека тоа треба да биде место кое ќе привлече широка и разновидна публика од сите возрасти. Знаевме дека концептот треба да биде универзален, за да можат луѓето од целиот свет да го разберат. А бидејќи е концепт за сите генерации, треба да биде прилично едноставен и претежно разбирлив за малите деца, истовремено да биде забавен, но со нагласена едукативна компонента. Не сакавме ова да биде само уште една можност посетителите да се сликаат и да објавуваат фантастични фотографии на социјалните мрежи, туку сакавме тие и да научат нешто, да навлезат во „чудата“ на човековата перцепција и да соберат со себе незаборавно искуство – објаснува Грбиќ.

Со идејата за музејот на сетилата, кој на многу начини го промени воспоставениот поим за музејско искуство, се искристализираа неколку логистички барања. - Секако, музејот треба да се наоѓа во прометна градска зона, да биде достапен, цената на билетот да не е превисока и да биде место каде посетителот ќе помине максимум еден час - што е особено важно доколку сте на краток годишен одмор или на city break патување – додава Грбиќ.

Во проектот влегоа со силен ентузијазам, толку многу што во исто време работеа на развој на два музеи, кои беа отворени за многу кратко време. Првиот, на крајот на септември 2017 година во Прага, а вториот, на почетокот на декември во Букурешт. И двата музеи веднаш станаа неизбежни туристички атракции, резултатите беа одлични, а повеќе од 150.000 посетители годишно посетуваа една од локациите. - Секоја година бележевме континуиран раст на бројот на посетители пред пандемијата - забележува Грбиќ.

Од сега и франшизен развој

Иако првично не размислувале за франшизингот како модел за меѓународно проширување, сега се убедени дека повеќе музеи ќе бидат отворени во 2022 година. - Бидејќи резултатите на двете локации покажаа дека имаме развиено исклучително успешен концепт зад знаење, пракса и искуство, решивме да го споделиме знаењето преку раст и освојување на нови пазари преку франшизинг. Нашата цел е да најдеме партнери кои ќе бидат подготвени да го водат и развиваат Музејот на сетилата на локалниот пазар. Свесни сме за вредноста на локалното знаење, локалните врски и дека водење бизнис преку партнерство е неспоредливо полесно и поуспешно – вели Грбиќ.

Тие се отворени за партнерите од целиот свет, иако во моментов, првенствено се фокусирани на развиените земји - пред се во Европа, но и во САД, Канада, Австралија, Кина. - Сепак, она што го научивме, дури и од сопствените грешки, е дека градовите треба да ги гледаме пред конкретни пазари или земји - нагласува Грбиќ.

Идеално, тие таргетираат градови со повеќе од милион жители, но тоа не значи дека градовите со малку помал број не се земаат предвид, само дека, во овој случај, тие треба да бидат регионални или национални центри кои привлекуваат голем број луѓе низ годините. - Исто така, при изборот се води сметка за постоечката конкуренција, сезоналност на градот, бројот на туристи, учеството на домашните и странските туристи, спецификациите и рентабилноста на недвижностите и секако куповната моќ на граѓаните - ги наведува сите критериуми Грбиќ.

Досегашното искуство, пак, покажува дека Музејот на сетилата може да направи одлична работа без разлика на локацијата на која се наоѓа. Како што истакнува Грбиќ, многу поважна е дестинацијата.
- Како и во претходниот случај, само треба да се процени потенцијалот на локацијата - пред се колку луѓе гравитираат кон неа, колкав е уделот на домашните и странските туристи, дали е блиску до прометни урбани средини и дали има едноставен и лесен пристап - додава Грбиќ и прецизира дека музејот може да се наоѓа на простор од најмалку 250 м2, а идеално на простор од 400-500 м2. - Секако, подобро е ако има повеќе простор, бидејќи тогаш е подобро искуството - вели тој.

Кога размислува за профилот на „идеалниот“ франшизен партнер за Музејот на сетилата, Грбиќ вели дека накратко, тоа би била амбициозна, енергична и мотивирана личност, која ќе покаже желба за успех. - Колку и да е важно партнерот да има обезбедено финансиски средства за инвестирање, ние, пред се, сакаме да видиме дека е заинтересиран, посветен и дека, во суштина, тој се грижи за оваа приказна исто како и ние - додава тој.

Дополнително, пожелно е да имате силни комуникациски и презентациски вештини и да бидете добри во работата со луѓе. Според Грбиќ, енергијата што ја внесува партнерот и неговиот пристап кон работата, всушност, ќе бидат најдобрата мотивација за другите вработени, што - на крајот - се одразува на задоволството на посетителите. - Затоа ни е важно партнерот и неговиот тим да покажат дека ќе бидат фокусирани на посетителот, дека вистински ќе се потрудат да кажат дека тој имал незаборавно искуство при напуштањето на музејот. Музејот во суштина е мала површина со релативно едноставен концепт и доколку персоналот успее на тоа искуство да му даде „посебен печат“, партнерот на крајот на денот, финансиски, ќе види дека уникатното искуство на посетителот едноставно прави разлика - вели Грбиќ.

Воедно, потсетува тој, впечатокот што го носи посетителот со себе влијае на „општата слика“ и на угледот на музејот, особено на сликата што се формира преку социјалните мрежи. - Нашите музеи добиваат одлични оценки, но особено сме горди што добиваме многу позитивни коментари за тоа како персоналот во музејот управува со искуството. Затоа - со добри комуникациски вештини, внимателен избор на вработени и обуки што ќе ги обезбедиме, партнерите нема да мора да вложуваат астрономски бројки во маркетинг и продажба, бидејќи препораката ќе биде основниот и најефективниот начин на промоција - објаснува Грбиќ.

Поддршка во секој момент

Според Грбиќ, поддршката на давателот на франшизата е основното нешто што би можело да ги привлече идните партнери на Музејот. Најпрво, кога ќе се реализира, централата го презема целосното планирање и изградба на музејот, така што партнерот, практично, го добива готовиот проект, по принципот „клуч на рака“. - Нашиот креативен тим дефинира и како ќе изгледа просторот, каде ќе биде поставена секоја поставка, така што целиот процес на создавање музејско искуство зависи од нас. Се разбира, и партнерот и неговиот локален тим можат да учествуваат во овој процес, бидејќи сакаме секој музеј да добие „локален печат“ - вели Грбиќ.

Важно е, додава тој, дека корисникот на франшизата може да смета на искуство и поддршка во секој сегмент и на вклучување на локални релевантни компании, по потреба. - На пример, градежни компании, со цел ефикасност на трошоците, под стручен надзор на нашиот тим - вели Грбиќ.

Давателот на франшизата ќе биде задолжен и за набавката на експонатите. - Меѓутоа, доколку дел од опремата или реквизитите може да се набават локално, ќе ја поддржиме секоја оптимизација на трошоците. Во секој случај, во координација со примачот, ќе ги избереме најдобрите локални добавувачи за опрема која не е специфична и која може да се купи по подобра цена - вели Грбиќ.

Додека се во тек подготовките за отворање на музејот, давателот на франшизата ќе организира обука за примачот на франшизата, односно управителот на музејот, на една од неговите локации. Предвидено е обуката да трае четири недели, но ова време може да се скрати или продолжи доколку е потребно. Грбиќ напоменува дека обуката ќе ги опфати сите аспекти на бизнисот: комплетно оперативно знаење, сите деловни практики и процедури, како и координација на вработените, маркетинг, продажба... - Во текот на овие четири недели ќе работиме паралелно на подготовките за отворање , бидејќи е потребно се да тече непречено, а партнерот да биде подготвен да започне со работа - вели нашиот соговорник.

Вториот дел од обуката, во која ќе бидат вклучени вработените во музејот, ќе се одвива на локацијата на франшизниот музеј. Имено, две недели пред отворањето, еден од координаторите од штабот ќе биде „на терен“ и со локалниот тим ќе ги помине сите процеси, процедури, документација... - Кога музејот ќе се отвори, а првите резултати од маркетингот и продажните кампањи поставени пред отворањето бидат видливи, поддршката на самата локација ќе трае две недели, кога се очекувани и најголем број на посетители. После тоа, како и во сите добро воспоставени системи за франшиза, примачот ќе го има целото наше деловно знаење документирано во форма на оперативен прирачник. Дополнително, едно лице од централата ќе биде исклучиво задолжено за поддршката на која партнерот ќе може да се обрати за сите прашања и проблеми, во секое време - објаснува Грбиќ.

Инвестирање во чудесниот свет на Музејот на сетилата

Отворање на музеј секако се смета за еден голем и амбициозен проект, иако поддршката на давателот на франшизата во овој случај многу го олеснува започнувањето на бизнисот. Бидејќи условите на ниту еден пазар не се идентични, така и износите на надоместоците за франшиза и почетните инвестиции не се строго дефинирани однапред, нагласува нашиот соговорник. - Се зависи од потенцијалот на пазарот на кој се отвора музејот. Сакаме нашите партнери да бидат мотивирани да инвестираат во овој проект, бидејќи на крајот ќе бидат презадоволни од финансиските резултати - вели Грбиќ.

Влезниот надоместок за франшизата, според тоа, варира од случај до случај и зависи од очекуваните или проценетите трошоци потребни за отворање музеј на одредена локација.

Слична е состојбата и со вкупната инвестиција потребна за отворање музеј. - И оваа инвестиција зависи од локацијата и локалниот пазар. Трошоците за изградба, опремување и поставување на експонати се горе-долу слични насекаде, но секогаш кога ќе вклучите дополнителна услуга од локалниот пазар, трошоците се менуваат. Проценуваме дека примачот треба да обезбеди минимум 200.000 евра, но оваа инвестиција, во просек, изнесува околу 300.000 евра - вели Грбиќ.

По отворањето на музејот, примачот на франшизата ќе издвојува месечен надоместок, а процентот зависи од цената на билетот, трошоците и очекуваните приходи.

- Од друга страна, Музејот на сетилата е прилично исплатлив концепт, бидејќи не бара целосна промена на музејските поставки. Имено, внимателно ги следевме коментарите и повратните информации од посетителите, сакајќи да видиме во кој момент има „заситеност“ на постоечките содржини. Праксата покажува дека потребата од нова инсталација се појавува дури во третата или четвртата година од работењето - вели Грбиќ.

Меѓутоа, бидејќи експонатите често може да се оштетат, па нешто треба да се поправи, замени, „освежи“, изложбата во музејот, всушност, секогаш нуди „нешто ново“. - Експонатите делумно се менуваат преку поправки, а дел преку соработка со разни брендови, спонзори... Како што веќе напоменавме, поголема инвестиција е потребна дури после три-четири години и таа изнесува само околу 10% од почетната инвестиција. - додава Грбиќ .

Секоја инвестиција, на крајот, го оправдува очекуваниот профит. Главниот извор на приход доаѓа, прво, од продажба на билети, а потоа од сувенири. Сепак, партнерите можат да организираат роденденски забави и team biulding, а се поттикнува и соработка со различни брендови и спонзори кои сакаат да ги пласираат своите производи во музејот. - Пласманот на производи е само добра можност за примателите на  франшизата да му го дадат на својот музеј посакуваниот „локален печат“ - вели нашиот соговорник.

- Конечно, треба да се истакне дека оваа индустрија, која ги спојува искуството, забавата и образованието, е една од првите три најдобри индустрии кои ќе се прошират во периодот по Ковид-19. Луѓето едноставно ќе бидат желни да се забавуваат, да се релаксираат и да се забавуваат со своите сакани на необични локации, по поволни цени. Затоа овој момент е, всушност, вистинското време да почнеме да размислуваме за отворање на Музејот на сетилата! – вели Дејан Грбиќ.